به بهانه رزو جهانی آب زنگ خطر آب در ایران به صدا در آمد                                            

 همه ساله به دليل برداشت بي رويه از منابع آب تالاب هاي زيادي در ايران خشک شده و دشت ها به ليس

ت مناطق بحراني افزوده مي شوند. در صورت نبود برنامه ريزي مناسب، به طور حتم کمبود منابع آب در کشو

ر در آينده اي نه چندان دور بحران هاي اقتصادي-اجتماعي گسترده اي را ايجاد خواهد کرد. 
                                                                          

          به گزارش خبرنگار خبرگزاري موج، روز جهاني آب هر سال در

 22 مارس مصادف با دوم فروردين ماه گرامي داشته مي شود. اين روز براي نخستين بار در سال 1992 و در

 کنفرانس محيط زيست و توسعه سازمان ملل در ريودوژانيرو مطرح شد. هدف از نامگذاري چنين روزي، توسع

ه تلاش کشورها براي آگاه سازي مردم در زمينه منابع آب است.در سالي که شعار « آب در هر مکان براي ه

مگان با همکاري هاي بين المللي» براي آن انتخاب شده، وضعيت منابع آبي خاورميانه چندان مطلوب نيست

. نهادهاي بين المللي نظير ناسا درباره کمبود آب در اين منطقه هشدار مي دهند. اين هشدارها ضرورت هم

کاري هاي منطقه اي در زمينه منابع آب را بيشتر روشن مي سازد.کمبود آب و پديده گرد و غباردر ماه هاي

 پاياني سال 91، سازمان ناسا بر اساس مطالعات و عکس هاي ماهواره اي خود از سال 2003 تا 2010 از کا

هش محسوس و کم سابقه منابع آب رودخانه هاي دجله و فرات که ميان 4 کشور ترکيه، عراق، سوريه و ايرا

ن مشترک هستند، خبر داد. بر اساس اين گزارش منطقه خاورميانه در طي دهه گذشته يکي از کم سابقه 

ترين روندهاي کاهش منابع آب شيرين را پشت سرگذاشته است. دليل کاهش محسوس منابع آب خاورميانه

 به ويژه کاهش منابع آب شيرين دو رودخانه مهم دجله و فرات، سوء مديريت، افزايش تقاضا براي استفاده از 

منابع آب زير زميني و نيز خشکسالي کم سابقه سال 2007 در خاورميانه عنوان شده است.مهمترين تاثير ک

مبود آب در منطقه خاورميانه، بروز پديده ريزگردها در اين منطقه است. عربستان و عراق کانون هاي مهم تول

يد ريزگردها در منطقه هستند اما به دليل کمبود منابع آب در منطقه، اجراي طرح هاي بيابان زدايي در اين ک

شورها به نحوي غير ممکن شده است.اگرچه نشست هاي چند جانبه اي بين کشورهاي درگير با اين پديده

 برگزار مي شود، اما شنيده ها حاکي است، هنوز هيچ يک از کشورها نتوانسته اند ترکيه -به عنوان بزرگتر

ين سدساز بالادست رودخانه هاي جاري در خاک عراق- را براي رعايت حق آبه پايين دست متقاعد کنند.خ

شک شدن تالاب ها و چاه هاي غيرمجازدر ايران نيز وضعيت منابع آب چندان مطلوب نيست. بسياري از تالاب 

هاي کشور خشک شده و تعداد چاه هاي غيرمجاز رو به افزايش است. زيرا نهادهاي قانونگذار همواره با اصلا

ح قوانين مربوط به صدور پروانه براي چاه هاي غيرمجاز، در واقع مشوق هايي را براي تعرض به منابع آب زيرز

ميني تعريف مي کنند. در نتيجه تغيير قوانين، همواره متخلفان به اميد آنکه با اصلاحات بعدي قانون بتوانند برا

ي چاه هاي خود مجوز بگيرند، اقدام به حفر چاه مي کنند. در چنين روندي حريم قانوني چاه هاي مجاز رعاي

ت نمي شود، ميزان برداشت از منابع آب زير زميني به دليل عدم ورود حجم برداشت چاه هاي غيرمجاز در م

حاسبات افزايش مي يابد و در نهايت به سرعت بيلان چنين منطقه اي منفي مي شود.به اعتقاد کارشناسا

ن، مهمترين دليل خشک شدن درياچه اروميه، به عنوان دومين درياچه شور دنيا، حفر چاه هاي غيرمجاز متع

دد در حوضه آبريز اين درياچه است. بحران هاي اجتماعي زيادي در حاشيه اين درياچه به دليل خشک شدن آ

ن، در دو سال اخير ايجاد شده، اما تنها راهکار نجات آن بوسيله مسئولان، انتقال آب از حوضه آبريز ديگر به در

ياچه اروميه اعلام شده است.اجراي روش هاي نوين آبياري در اراضي کشاورزي حاشيه درياچه اروميه يکي

 ديگر از راهکارهايي است که به گفته مسئولان با جديديت پيگيري مي شود. اما به گفته دوست داران محي

ط زيست منطقه، هنوز هيچ اقدامي براي مسدود کردن چاه هاي غيرمجاز حاشيه درياچه اروميه انجام نشده

 است.ايران و انتقال آب از کشورهاي همسايهدر سال 91، ايران تلاش هايي را براي انتقال آب از تاجيکستان

 انجام داد. از آنجا که تاجيکستان داراي منابع آب شيرين زيادي است، به گفته سرپرست معاونت منابع آب وز

ارت نيرو، يک ميليارد متر مکعب آب از اين کشور به ايران منتقل مي شود. هنوز مذاکرات درباره نحوه تبادل آب

 بين ايران و تاجيکستان ادامه دارد. زيرا قيمت گذاري روي آب کار بسيار دشوار و پيچيده اي است و مجامع ب

ين المللي تلاش مي کنند ارزشگذاري خاصي براي منابع آب انجام نشود. اما در چنين فضايي، سفير تاجيک

ستان در ايران، در نشستي خبري که دو سال قبل برگزار شد، خواستار دريافت نفت به ازاي هر ليتر آب دريا

فتي ايران از اين کشور شده بود.انتقال آب و بحران هاي اجتماعياگرچه تنها راهکار پيش بيني شده توسط م

سئولان براي مقابله با خشکسالي، انتقال آب بين حوضه اي از مناطق پرآب تر به بخش هاي خشک است، ا

ما همواره اين راهکار پاسخگو نخواهد بود. در برخي موارد که نمونه اي از آن را در مرکز ايران شاهد بوديم، ان

تقال آب يک حوضه آبريز به مکاني ديگر، معضلات اجتماعي ايجاد کرد.يکي از رخدادهايي که در نتيجه انتقال آ

ب بين حوضه اي در کشور بحراني را ايجاد کرد، شکسته شدن خط انتقال آب زاينده رود به يزد بود. کشاورزان

 اصفهاني که سال هاي متعدد از خشکسالي رنج مي بردند، پس از اقامه دعوا در دادگاه، در نهايت راسا وار

د عمل شده و خط لوله انتقال آب به يزد را شکستند. چرا که بر اين باورند که حق آبه آنها نبايد به شهر ديگر

ي منتقل شود.آشوب هاي اجتماعي بر سر مسئله آب، زنگ خطري جدي براي ايران به حساب مي آيد. چرا

 که عمده مساحت کشور خشک و نيمه خشک بوده و جنگل هاي زاگرس که بسياري از رودخانه هاي کشور

 از اين منطقه سرچشمه مي گيرد، در حال نابود شدن هستند. با خشک شدن جنگل ها که نقش عمده اي

 در نفوذ آب و تغذيه سفره آبهاي زير زميني دارند، به طور حتم مشکلات بيشتري دامن گير کشور خواهد شد

. پس بهتر است قبل از آنکه بيش از اين دير شود، با تشکيل کارگروه هاي مشترک بين دستگاهي اقدامي م

لي در جهت حفظ منابع آب انجام شود. اقدامي که فقط به انتقال آب بين حوضه اي در آن توجه نشود. بلکه 

منافع عمومي در قالب طرحي جامع در آن لحاظ شود.